Çocukluk çağında sık rastlanan, ancak genellikle ihmal edilip ciddi problemler doğurduğunda farkedilen bir durum da işeme bozukluklarıdır. Gece veya gündüz idrar kaçırmaktan, zor ve sıkıntılı işemeye; uzun süre idrarını tutmaktan, sık sık tuvalete gitmeye kadar değişik tablolarla karşımıza çıkan bu bozukluklar, mutlaka titiz ve ayrıntılı bir ürolojik araştırma gerektirir. Sebebe yönelik tetkikler sonucunda genellikle tedavi edilebilir; ancak bir kısım vakalarda tedavi zor ve zaman alıcıdır.
İşeme bozuklukları önemsenmeyip ihmal edilirse, bazen, ciddi böbrek iltihapları, organ kayıpları, hatta böbrek yetmezliği gibi tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Gece altını ıslatma tıbbi adıyla Enürezis Nokturna tedavi edilebilir bir hastalıktır. Çocuklarda sık görülür. 5 yaşından sonra ayda bir – iki kezden fazla gece alt ıslatması olan çocuklarda bu hastalığın varlığından söz edilebilir. Hastalığın uyku derinliği ve mesane (idrar torbası) kapasitesi ile ilgili olduğu görüşü hakimdir. Ayrıca psikolojik etmenler de hastalığın oluşmasında rol oynamaktadır. Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla daha sık görülür.
Her sabah yatağından ıslak olarak kalkan bir çocuğun duyduğu sıkıntıyı anlamak çok zor değildir. Bu durum aileler tarafından hastalık olarak kabul edilmediği için çocuk devamlı suçlanmakta ve zaman zaman cezaya çarptırılmaktadır. Oysa bu durumdan en fazla çocuk rahatsızdır ve kurtulmak istemektedir. Özellikle yabancı bir evde yatması gerektiği ya da kamp, tatil gibi nedenlerle evden uzak kaldığı durumlarda çocuk çok yoğun utanma duygusu yaşar. Bu nedenle bir çok faaliyete katılmak istemeyebilir. Toplumumuzda gece altını ıslatmanın zamanla geçen normal bir durum olduğuna dair yanlış bir kanaat vardır. Hatta sünnet olunca, ergenlikte ya da askere gidince geçeceğine inanılır. Hakikatten yaş ilerledikçe bazı vakalarda kendiliğinden düzelmeler görülebilir. Ancak ne zaman olacağını kimsenin bilmediği bu düzelmeyi beklemek çocuğun ruhsal yapısında derin yaralar bırakacağından hatalı bir tutum olur.
Gece altını ıslatan çocuğu olan aileler eğer çocukları 5 yaşından büyük ise tedavi yollarını aramalıdırlar. Bu hastalığın tedavisinde oldukça yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Tedavide kademeli olarak bazı programlar uygulanmakta ve ilaçlardan da yararlanılmaktadır. Halk arasında tedavide kullanılan bazı ilaçların kısırlığa neden olabileceği gibi yanlış bir kanaat vardır. Gece alt ıslatma sorunu olan çocuklarda kullanılan ilaçların kısırlık yapması söz konusu değildir. Bu uydurma ve bilimsel dayanağı olmayan bir söylentiden ibarettir.
Gece Yatak Islatma Tedavisi
MOTİVASYON TEKNİKLERİ
Kayıt Tutma ve Ödüllendirme
Enürezis tedavisinde takvim tutma ve ödüllendirme hem çocuğun motivasyonunu artırıcı hem de sorumluluk verici yöntemlerdir. Çocuk ıslak veya kuru geceleri bir takvim üzerinde işaretler. Yazma bilmeyenler güneş, yağmur resmi ile, bilenler yazı ile belirtebilirler. Bu takvim çocuğun kendisi tarafından doldurulmalı ve çocuk kuru günler çoksa ödüllendirilmelidir.
Sıvı Kısıtlanması, Yatarken İşetme ve Gece Uyandırma
Akşam yemeğinden sonra sıvı alınması (çay, meyve dahil) kısıtlanmalı ve bu konudaki sorumluluk çocuğa verilmelidir. Çocuk yatarken mutlaka tuvalete gitmeli ve uyuduktan 1-1.5 saat sonra uyandırılıp tuvalete gitmesi sağlanmalıdır Ancak çocuğun gece uyandırıldığında yarı uyur tarzda idrarının yaptırılması yerine tam olarak uyandırılması gerekir.
MESANE JİMNASTİĞİ
Mesane Eğitim Eksersizleri
İşeme sıklığı ve atılan idrar miktarı birkaç gün izlenmeli idrar yapma sıklığı günde 7 defadan fazlaysa ve idrar volümü her yaş için 30 cc den daha az ise mesane kapasitesinin düşük olduğu düşünülmeli ve bunun artırılması için her gün belli bir zamanda, iki bardak su içirip bunun biraz bekleterek yapması istenir. Bu yöntem mesane kapasitesi düşük çocuklarda oldukça başarılıdır.
Sfinkter Eğitim Eksersizleri
Çocuktan idrarını yaparken bir kaç defa idrarını kesmesi ve tekrar yapması istenir. Böylece sfinkter kaslarının güçlendirilmesi sağlanır.
Koşullandırma (Alarm cihazı)
Çocuk uyurken idrarını yapmaya başladığında alarm cihazı devreye girer ve alarm çalar. Çocuk uyanır, anahtarı kapatır ve mesanesini boşaltmak için kalkar. Alarm yöntemi ile koşullandırmanın diğer tedavilere üstünlüğünü gösteren çalışmalar vardır. Tedavinin tamamlanması için en az 2 ay gereklidir. Ancak alarmın gürültüsü çocukta gece korkuları gibi parasomnialara neden olabilir veya arttırabilir.
İlaç Tedavisi
Genellikle ilaç tedavisine davranış terapilerinden sonuç alınmamış çocuklarda başlanır. Burada temel amaç 2 tanedir:
- Çocuğun uyku derinliğinin azaltılması.
- gece idrar üretiminin azaltılması.
İlaçların en çok altı ay süre ile kullanılması önerilmektedir. İlaçlar kesildikten sonra enürezis tekrarlayabilir. İlaç tedavisinde; trisiklik antidepresanlar , İbuprofen, diklofenak, antikolinerjikler, antidiüretik hormonları kullanılabilir.